Cogito ergo sum, René Descartes

Σκέπτομαι άρα υπάρχω, κατά παράφραση Θυμάμαι άρα υπάρχω

Ελέχθη στο ραδιόφωνο επ’ ευκαιρία της εθνικής επετείου πως η Επανάσταση του ’21 βασικά ξεκίνησε απ’ τον Μοριά και τη Στερεά Ελλάδα. Η αλήθεια είναι πως αυτές οι περιοχές ελευθερώθηκαν πρώτα για να ακολουθήσουν οι υπόλοιπες μετά 100 χρόνια…

Εκπομπή Ανεμολόγιο – Ακροατής

… Και ο λόγος δεν είναι πως η υπόλοιπη Ελλάδα δεν είχε τέτοιες “τάσεις” απελευθέρωσης αλλά οι πληθυσμοί ήταν εντόνως αναμεμειγμένοι με άλλες Βαλκανικές εθνότητες σε μια αγαστή συμβίωση – απ’ όσα διηγούνται παλιοί κάτοικοι των περιοχών αυτών βλ. γιαγιάδες, ωστόσο οι Έλληνες της Μακεδονίας – Θράκης συμμετείχαν ολόψυχα – αρχής γενομένης από τη Φιλική Εταιρεία πρωτοσταντούντος του εκ Βελεστίνου Μαγνησίας καταγόμενου Ρήγα Φεραίου, επιθυμώντας διακαώς να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό.

Έβγα Σουλτάνα μου στο παραθύρι (δις), 
να δεις τον ήλιο και το φεγγάρι 
να δεις τον Τούρκο που θα σε πάρει. (δις) 
"Δεν τον θέλω, δεν τον παίρνω, (δις) 
Ρωμιά γεννήθηκα, Ρωμιά πεθαίνω 
τον Τούρκο άντρα, ΄γω δεν τον παίρνω'' (δις) 
Πάρτον Σουλτάνα μου έχει καίκι (δις) 
θα σε πηγαίνει στη Σαλονίκη (δις). 
"Δεν τον θέλω, δεν τον παίρνω. (δις) 
Ρωμιά γεννήθηκα, Ρωμιά πεθαίνω. 
Τον Τούρκο άνδρα γω δεν τον παίρνω''.
(Δημοτικό Πυλαίας - Θεσσαλονίκη)

Η συμμετοχή της Θράκης στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε ουσιαστική, συνεχής και πολύμορφη, παρά το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκε κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες. Η Θράκη βρισκόταν πολύ κοντά στην Κωνσταντινούπολη και η παρουσία του Οθωμανικού στρατού στην περιοχή ήταν ισχυρή, οπότε πολύ εύκολα κάθε εξέγερση θα καταπνιγόταν από τους Τούρκους. Παράλληλα, η ομαλή διαμόρφωση του εδάφους δεν παρείχε δυνατότητα ανάπτυξης κλεφτοπόλεμου και διαφυγής στα βουνά, όπως γινόταν στο ορεινό έδαφος άλλων περιοχών της Ελλάδας. Κυριότερη έκφραση της επαναστατικής δραστηριότητας αποτελούν οι τοπικές εξεγέρσεις στη Θράκη που εκδηλώθηκαν παρά το γεγονός ότι διέτρεχαν τον κίνδυνο άμεσης κατάπνιξης.

Σαράντα παλικάρια κι ένας γέροντας
στολίστηκαν κι αρματώθηκαν για τον πόλεμο.
Βάζουνε τα ντουφέκια τους, φέγγουν τα βουνά,
βάζουν και τα σπαθιά τους, λάμπουν θάλασσες.
Παίρνουν το δρόμο πάνε, τη γιαλόστρατα,
στη μάνα τους πηγαίνουν την ευχή της να τους δώσει.
Ώρα καλή παιδιά μου κι αντέτε στο καλό.
(Αμπελάκια Έβρου Καταγραφή Δόμνα Σαμίου 1976 Ιστορικά - Κέφτικα Τραγούδια) 

Και στα δύο τραγούδια απαλοίφθηκε η ντοπολαλιά των παλιών χρόνων ως προς τις καταλήξεις, που παραλείπονται ή αλλάζουν με το καταληκτικό (η), φωνήεντα: π.χ. το (ε) - βάζουν (η), άλλοτε στη θέση του μπαίνει του (ο) μπαίνει το (σ) π.χ. να "τους" (τσι) δώσει.

Εξεγέρσεις σημειώνονταν σε ολόκληρη τη Θράκη σε περιοχές όπως η Σωζόπολη (17 Απριλίου 1821), η Αίνος (αρχές Μαΐου του 1821), η Φιλιππούπολη, η Βάρνα,η Αγχίαλος, η Μεσημβρία, η Μάκρη, η Μαρώνεια, η Σαμοθράκη, η Κεσσάνη και στη χερσόνησο της Καλλίπολης, με οδυνηρές δυστυχώς συνέπειες και για τον άμαχο πληθυσμό.Επίσης σε πολλά χωριά της Θράκης δημιουργήθηκαν επαναστατικοί πυρήνες και εστίες αναβρασμού και πολλά από αυτά καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Σημειώνεται η μάλλον άγνωστη περίπτωση της εξέγερσης που εκδηλώθηκε στο χωριό Λάβαρα του Έβρου (όπου λέγεται ότι δεν κατοίκησε ποτέ Τούρκος), κατά την οποία ένοπλες δυνάμεις με επικεφαλής τον καπετάν Ανδρέα Ματσιάνη εξουδετέρωσαν μετά από διήμερη μάχη τουρκική στρατιωτική δύναμη στη θέση Κουρί. Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της μάχης αυτής οι γυναίκες των Λαβάρων ανεφοδίαζαν τους άντρες πολεμιστές με τρόφιμα και πολεμοφόδια διασχίζοντας 10 χιλιόμετρα δασωμένης έκτασης.Πολλοί ήταν οι Θράκες που έγιναν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, ενώ άλλοι, κυρίως νέοι, υπήρξαν Ιερολοχίτες. Αλλοι πάλι συμμετείχαν σε τοπικές εξεγέρσεις.

Γνωστός ιερολοχίτης είναι και ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης (Σαμάκοβο, 1803 – Βουκουρέστι, 1876), αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και ευεργέτης από την Ανατολική Θράκη. Φρόντισε να ανεγερθεί σχολείο στη γενέτειρά του και με κληροδότημα ίδρυσε το Ξενοκράτειο Παρθεναγωγείο στο Μεσολόγγι. Ο επενδύτης της στολής του είναι το μοναδικό διασωθέν κειμήλιο από τη στολή του Ιερού Λόχου, του πρώτου αυτού επίλεκτου στρατιωτικού σώματος και δωρήθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Στοιχεία από δημοσίευση της Ρηνιώς Κουρντάκη στο fb