Ο άνθρωπος ως Λύκος της Στέπας
Ο Χέρμαν Έσε (1877 – 1962) έγινε γνωστός με το βιβλίο του Σιντάρτα. Το Σιντάρτα είναι ένα από τα βασικά μυθιστορηματικά τεκμήρια της σύγχρονης εποχής. Καταγραφή της πορείας ενός ανθρώπου που ψάχνει να βρει τον εαυτό του και τη βαθύτερη αλήθεια της ζωής, γραμμένη με βιβλική σχεδόν απλότητα και ομορφιά, που καταλήγει σ’ έναν παθιασμένο ύμνο της ατομικότητας και της πνευματικής ανεξαρτησίας. Δεν είναι περίεργο που το βιβλίο τούτο, απαλλαγμένο από τις βαριές, αποπνικτικές αναθυμιάσεις της εποχής των ορθοδοξιών και των δογμάτων, έγινε κάτι σαν ευαγγέλιο για τις γενιές του ποπ και του ροκ, για τις γενιές της σύγχρονης μαρκουζικής μεταμαρξιστικής αμφισβήτησης.
Μέσα στις λιγοστές σελίδες του Σιντάρτα, οι νέοι βρήκαν την πιστή, αποκαλυπτική αντανάκλαση του κόσμου που αγωνίζονται να δημιουργήσουν: ενός κόσμου όπου η πείρα και η γνώση κατακτούνται και δε χαρίζονται, όπου ο έρωτας είναι μαθητεία, γνωστική περιπέτεια κι όχι φτηνός συναισθηματισμός, ενός κόσμου, τέλος, όπου η ζωή προχωρεί προς το αύριο, χωρίς να δεσμεύεται από την πίστη και τις φιλοδοξίες κανενός χθες.
Είναι αμφίβολο αν υπάρχει στη σύγχρονη λογοτεχνία άλλο βιβλίο τόσο αποκαλυπτικό, τόσο πολύτιμο για τους νέους του καιρού μας… για όσους θέλουν να είναι νέοι.
Ντέμιαν Πέρα από την επιφανειακή διάκριση ανάμεσα στο καλό και στο κακό, στο «φωτεινό» και στο «σκοτεινό» κόσμο, ο νεαρός Εμίλ Σίνκλερ αναζητά την ολοκλήρωση, γυρεύει να βρει τον πραγματικό του εαυτό, καθώς περνά τα διαδοχικά στάδια της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Ένας δρόμος κουραστικός, μια περιπέτεια του νου και της ψυχής, μια πορεία κοπιαστική. Στήριγμα, φίλος και οδηγός του ένας μεγαλύτερος μαθητής, ο Ντέμιαν. Μορφή άλλοτε θεϊκή, άλλοτε σατανική, συμβολίζει τον άνθρωπο, το μοναδικό και ξεχωριστό σημείο όπου συγκλίνουν τα φαινόμενα του σύμπαντος.
Νάρκισσος και Χρυσόστομος Tο Nάρκισσος και Xρυσόστομος, μυθιστόρημα της όψιμης ωριμότητας του Έρμαν Έσσε, στην οποία ανήκουν και τα όμοιου ψυχισμού έργα του Nτέμιαν και O λύκος της στέπας, είναι βαθιά επηρεασμένο από την ψυχαναλυτική μέθοδο του Kαρλ Γιουνγκ στη σκιαγράφηση των ηρώων του έργου. Tα δίδυμα έρως – θάνατος, ομορφιά – ασχήμια, δικαιοσύνη – αδικία, ειρήνη – σφαγή αποτελούν τον κεντρικό άξονα ενός ακόμη γοητευτικού μυθιστορήματος, όπου με τρόπο άκρως αισθητικό αποδεικνύεται η ανάγκη προσαρμογής του ανθρώπου σ’ ένα ανώτερο συνθετικό επίπεδο, πέραν του καλού και του κακού.
Οι συναρπαστικές όσο και ιδιότυπες σημειώσεις του Χάρι Χάλερ, εκείνου που συχνά αυτοαποκαλούνταν «Λύκος της στέπας». Ο Χάλλερ, παγιδευμένος ανάμεσα σε δύο εποχές, βιώνει ως προσωπική αγωνία όλες τις αμφιβολίες της ανθρώπινης μοίρας στην κορύφωσή τους.
Harry Haller – Ο Λύκος της Στέπας (1927)
Ο λύκος της Στέπας – (Steppen Wolf) Το δέκατο μυθιστόρημα που έγραψε ο Έσε (“Der Steppenwolf” 1927) Πρόκειται για την ανάπτυξη εν είδη διατριβής της έννοιας της διττής υπόστασης του ανθρώπου – αφ’ ενός σαν ένα ψυχικά και πνευματικά ανώτερο όν, αφ’ ετέρου της κατώτερης υπόστασης του σαν ένας (μοναχικός) λύκος της στέπας. Αντανακλά τη βαθειά κρίση που πέρασε ο Έσσε στα μέσα της δεκαετίας του ’20 στην εσωτερική του ζωή καθώς μια περίεργη αντίφαση εκδηλώνεται στο χαρακτήρα του – πότε με την αίσθηση της πνευματικότητας, πότε με παράξενα επιθετικά γνωρίσματα μοναξιάς και στέρησης.
Πρόκειται για βιβλία με έντονη την εναγώνια αναζήτηση για την προσωπική ολοκλήρωση μέσω της έρευνας περί του Θείου και των αντιθέτων που συγκροτούν την ανθρώπινη διανόηση (Δυϊσμός). Επηρεασμένος από την Ανατολική Φιλοσοφία της δίδει εξέχουσα σημασία στα μυθιστορήματα του ιδιαίτερα με το “Ταξίδι στην Ανατολή” που εκδόθηκε το 1932 και την διέδωσε στη Δύση.
Μυθιστόρημα που γνώρισε επιτυχία επίσης είναι το Γερτρούδη. Η Γερτρούδη αστράφτει με την ομορφιά της σαν ένα σύμβολο της ζωής που ακτινοβολεί τα νιάτα και την αθωότητα. Θα μείνει, όμως, για τον ήρωα κάτι απρόσιτο. Σαν όνειρο απλησίαστο – κι ας είναι δίπλα του. Ο καλύτερος φίλος του θα γίνει άντρας της. Αλλά δε θα ζήσουν ευτυχισμένοι. Ο Έσε λέει πως είναι πιο σωστό να υπομείνεις το άδικο παρά να το διαπράξεις. Έτσι θα φερθεί ο κεντρικός του ήρωας, γιατί, ψάχνοντας να βρει το αληθινό εγώ του, άθελά του ψάχνει για τη βάση κάθε ζωής, πηγαίνει πέρα από το καλό και το κακό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο άσβεστος έρωτας, η Γερτρούδη, παύει να φωτίζει σαν άστρο αυτή την «άλλη ζωή» του ανθρώπου που αγαπά χωρίς αντάλλαγμα. Γυρίστηκε ταινία σε σκηνοθεσία του Ελβετού Καρλ Ντράγερ.
→ Περισσότερα γι’ αυτή την ταινία εδώ.
Άλλα έργα του που γυρίστηκαν ταινίες είναι το Σιντάρτα (Siddhartha 1972) και ο Λύκος της Στέπας (Steppenwolf 1974). Στον Ευρωπαϊκό αστικό περίγυρο μετά το τέλος του Β΄Π.Π. μπορεί να υπάρξει κάτι που θα σώσει τον άνθρωπο; Ο Χάρρυ Χάλλερ, ένας μονήρης διανοούμενος μάχεται να αντιμετωπίσει τη διπλή του φύση: να ‘ναι συγχρόνως άνθρωπος αλλά και θηρίο: ένας μοναχικός λύκος της στέπας – με τους Max von Syntov, Dominique Sanda.
Η Επιστροφή 1909. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κριτική. Πρόκειται για την ιστορία ενός κοσμογυρισμένου άνδρα, επιχειρηματία, που μετά από χρόνια στην Αμερική και στη Ρωσία αποφασίζει να γυρίσει και να εγκατασταθεί μόνιμα στη γενέθλια πόλη, κάπου στον Μέλανα Δρυμό. Εκεί γίνεται δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό, κυρίως λόγω της περιουσίας που έχει στο μεταξύ αποκτήσει. Όταν όμως αρχίζει να δείχνει ενδιαφέρον για μια χήρα, η οποία αποτελεί αντικείμενο κουτσομπολιών στη μικρή πόλη, σιγά σιγά η κατάσταση μεταστρέφεται και γίνεται και ο ίδιος στόχος και, μαζί με τη γυναίκα, αποσυνάγωγοι. Στο τέλος παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει για δεύτερη φορά την πατρίδα του, τις ασφυκτικές συμβάσεις της και την υποκρισία. Το 2012 έγινε ταινία, σε σκηνοθεσία Jo Baier.
O Hermann Hesse γεννήθηκε στο Calw (Βυρτεμβέργη) της Γερμανίας στα 1877. Βιβλιοπώλης στην αρχή, έγινε γρήγορα γνωστός με τα ποιήματα και τα μυθιστορήματά του. Στα 1904 δημοσιεύει το πρώτο του μυθιστόρημα, Πήτερ Κάμεντσιντ, και απο κεί και πέρα κερδίζει το ψωμί του απ’ τα γραφτά του. Στη Ροσάλντε (1914) εξετάζει τα προβλήματα του καλλιτέχνη, ο Κνουλπ (1915) είναι μια προσφορά στην αλητεία, ο Ντέμιαν (1919) αποτελεί μια ψυχαναλυτική μελέτη της αιμομειξίας, ενώ στο Νάρκισσος και Χρυσόστομος (1930) σκιαγραφεί τις δυο πλευρές της ανθρώπινης φύσης, αντιπαραθέτοντας ένα μοναχό με έναν ηδονιστή. Ο Λύκος της Στέπας (1927) αντικαθρεπτίζει τη σύγχυση της σύγχρονης ύπαρξης, ενώ ο Μαγκίστερ Λούντι (1945) δεν είναι παρά μια ουτοπική φαντασία πάνω στο θέμα της απόσυρσης απ’ τον κόσμο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το Ταξίδι στην Ανατολή (1932), ένα απ’ τα πρώτα βιβλία που κίνησαν στον 20ό αι. το ενδιαφέρον της Δύσης για την ανατολική φιλοσοφία και στάση ζωής.
Οι βασικές επιρροές στο έργο του Έσε είναι, όπως ο ίδιος λέει: «Το χριστιανικό και απόλυτα αντεθνικιστικό πνεύμα των γονιών μου, η μελέτη των μεγάλων Κινέζων δασκάλων και η φυσιογνωμία του ιστορικού Γιάκομπ Μπούρκχαρντ».
Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, διαμαρτυρόμενος ενάντια στο μιλιταριστικό καθεστώς, εγκατέλειψε τη Γερμανία κι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελβετία (Montagnola), όπου και πέθανε το 1962. Πήρε το Βραβείο Γκαίτε το 1946 και το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1946. Ο χρόνος δεν κατάφερε να μειώσει την αξία του έργου του Έσσε, που βασικό του θέμα είναι η ολόψυχη και εναγώνια προσπάθεια του ατόμου να χτίσει έναν ακέριο και αρμονικό εαυτό.
Ο Έσε και το Nobel (1946) Σκεπτικό βράβευσης (Μία Υποψηφιότητα):
“Για το εμπνευσμένο του έργο καθ’ όσον μεγαλουργεί σε τόλμη και διεισδυτικότητα στηριγμένο στα κλασσικά ιδεώδη με ένα υψηλό αισθητικό στυλ”
Στη Μοντανιόλα (Montagnola) – Ιταλικές Άλπεις, (κοντά στη λίμνη Λουγκάνο) της Ελβετίας, το μεγάλο σπίτι που ζούσε από το 1931, σήμερα λειτουργεί ως μουσείο με την ονομασία (Casa Hesse).
Πηγή πληροφοριών: kastaniotis.com, imdb.com
2 Σχόλια Προσθέστε το δικό σας